|
|
Patron Gimnazjum nr 4 w Mszanie Górnej ks. prof. Józef Tischner
Józef Stanisław Tischner - (ur. 12 marca 1931 w Starym Sączu - zm. 28 czerwca 2000 w Krakowie) ksiądz katolicki i filozof.
Dzieciństwo spędził w Łopusznej, gdzie jego ojciec - Józef, pełnił funkcję kierownika szkoły, a matka - Weronika z
Chowańców, była nauczycielką. Po ukończeniu liceum w Nowym Targu postanowił wstąpić do seminarium, lecz za radą ojca
przez rok studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1950 - 1955 odbył studia na Wydziale Teologicznym UJ.
Po święceniach kapłańskich w 1955 kontynuował studia w Warszawie na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Akademii Teologii
Katolickiej, a następnie od 1957 na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UJ. Tam pod kierunkiem Romana Ingardena w 1959
uzyskał magisterium, a w 1963 obronił pracę doktorską Ja transcendentalne w filozofii Edmunda Husserla. Na jesieni 1968
po raz pierwszy wyjechał za granicę, na roczne stypendium do Louvain. Efektem tego pobytu była praca Studia z teorii
świadomości (Fenomenologia świadomości egotycznej), na której podstawie habilitował się w 1974 w ATK.
W latach siedemdziesiątych stał się znaczącą postacią w życiu intelektualnym Polski. Okres ten zamknął w zbiorze
esejów "Świat Ludzkiej nadziei", w których dyskutując z klasykami filozofii doby Oświecenia (m. in. Kartezjuszem)
oraz egzystencjalistami (Sartre), wprowadza pojęcie "Ja aksjologicznego". Kwestia dotyczyła szczególnie pojęć takich
jak świadomość czy też wolność. W eseju Impresje aksjologiczne (1970) przedstawił opis źródłowego doświadczenia "Ja
jako elementarnej wartości", przeciwstawiając się Husserlowskiej koncepcji "Ja transcendentalnego". W ten sposób,
pozostając w ramach tradycji fenomenologicznej, zaczął wytaczać własną, oryginalną ścieżkę filozoficznej refleksji,
która doprowadziła go później do filozofii dramatu i metafizyki dobra.
Natomiast w artykule Schyłek chrześcijaństwa tomistycznego (1970) zakwestionował prymat filozoficzny tomizmu, zarzucając
mu ideologizację wiary i zasłanianie Objawienia. Od czasu sporu z tomizmem nie było w polskim Kościele żadnej istotnej
debaty, w której Tischner nie brałby udziału, a wiele z nich sam inicjował. Teksty z pierwszego okresu jego twórczości
zawarte są w książkach Świat ludzkiej nadziei (1975) oraz Myślenie według wartości (1982). Pod koniec lat siedemdziesiątych
w książce Polski kształt dialogu (1979) podjął również polemikę z marksizmem.
W 1980 podjął na szerszą skalę działalność publiczną. Październikowe kazanie na Wawelu na mszy dla przywódców związków
zawodowych (solidarność to jeden drugiego ciężary noście, najgłębsza solidarność jest solidarnością sumień) stało się
początkiem serii tekstów publikowanych w "Tygodniku Powszechnym" i wydanych później jako Etyka Solidarności (1981), w
których rozwijał refleksję nad etycznym wymiarem ówczesnych wydarzeń. Od tej pory uznawany był powszechnie za kapelana
Solidarności. Jego kazanie wygłoszone na I Zjeździe Solidarności zaliczono w poczet oficjalnych dokumentów zjazdowych.
W homilii wygłoszonej przez Jana Pawła II w 1987 w Gdańsku na Zaspie, Papież cytował teksty Tischnera jako najlepiej
oddające prawdę o Solidarności.
W 1980, przyjmując również funkcję kapelana Związku Podhalan, Tischner postawił sobie za zadanie "skrystalizowanie idei
góralszczyzny". Organizował coroczne Msze pod Turbaczem, wspierał rozwój kultury góralskiej. Dzięki jego inicjatywie,
podhalańscy rolnicy uzyskali możliwość kształcenia w Austrii, oraz znaczną pomoc materialną w sprzęcie rolniczym.
Literackim owocem wspierania góralszczyzny były kazania wygłaszane w gwarze, oraz teksty pisane, przede wszystkim Historia
filozofii po góralsku (1997).
Po roku 1989 działalność publiczna Tischnera okazała się głęboko przemyślanym programem duszpasterskim. W artykułach
zebranych potem w książkach Nieszczęsny dar wolności (1993), W krainie schorowanej wyobraźni (1997) oraz Ksiądz na
manowcach (1999) towarzyszył zmaganiom Polaków w budowaniu nowego ładu społecznego, politycznego ale przede wszystkim
etycznego. Kontynuował również pracę stricte filozoficzną. Dzieła, w których zawarł swoją własną, oryginalną filozofię,
to przede wszystkim Filozofia Dramatu (1990) oraz Spór o istnienie człowieka (1998).
Od 1982 był kilkakrotnie dziekanem Wydziału Filozoficznego Papieskiej Akademii Teologicznej (wybrany Rektorem PAT, ze
względów duszpasterskich odmówił przyjęcia funkcji), wieloletnim Prezesem Wiedeńskiego Instytutu Nauk o Człowieku . Był
doktorem honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego i Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Otrzymał m.in. nagrody Pen Clubu,
Fundacji im. Stefana Kisielewskiego, Fundacji Jurzykowskiego. We wrześniu 1999 otrzymał Order Orła Białego.
Ostatnie lata jego życia naznaczone są walką z ciężką chorobą - rakiem krtani. Jego aktywność pisarska jeszcze się wówczas
wzmogła; powstałe teksty dotyczyły najgłębszych doświadczeń religijnych: relacji wolności i łaski, miłosierdzia. Jan Paweł
II w telegramie po śmierci Tischnera napisał: był człowiekiem Kościoła, zawsze zatroskanym o to, by w obronie prawdy nie
stracić z oczu człowieka.
|
|
Plan lekcji
